Lwowska Galeria Obrazów

Pierwsza galeria obrazów we Lwowie powstała w 1907 roku. W roku 1914 została ona przeniesiona do obecnego budynku przy ulicy Ossolińskich 3 (naprzeciw słynnego Zakładu Ossolińskich). W okresie II RP zbiory galeria obejmowały wiele wybitnych dzieła malarstwa polskiego jak i europejskiego. Po wojnie, na mocy postanowień jałtańskich, rodowici lwowianie zostali ekspatriowani, a ich dziedzictwo (lwowskie obrazy jak i zbiory Ossolińskich)  pozostało we Lwowie, tzn. zostało zrabowane przez sowietów. Po uzyskanie przez Ukrainę niepodległości, władze ukraiński zachowały się jak paser –  przejęły skradzione polskie obrazy.

Chodząc po Lwowskiej Galerii Obrazów widzimy jak wiele straciliśmy, być może  bezpowrotnie. O ogromie strat niech mówią liczby. Sowieci przywłaszczyli: 47 dzieł Jana Matejki, 41 Artur Grottgera, 12 Henryka Siemiradzkiego, 55 Jacka Malczewskiego, 32 Juliusza Kossaka

Kilka lat temu spacerując po Cmentarzu Łyczakowskim usłyszałem od pewnego przewodnika, iż trójka największych polscy malarzy to: Jan Matejko, Artur Grottger i Henryk Siemiradzki (w tej właśnie kolejności). Chwilę zadumy – eureka – ma człowiek rację. Po jakimś czasie dodałem do tej trójcy – czwartego Jacka Malczewskiego, oraz piątego Józefa Brandta. I w tej właśnie kolejności (od największego do piątego) chciałbym zaprezentować  część tego co tam zastałem.

A/ Jan Matejko (1838-1893) – urodzony w Krakowie, pochowany na krakowskim Cmentarzy Rakowickim (nie zgodził się na pochówek w Krypcie Zasłużonych na Skałce) . Z urodzenia Czech, z wyboru Polak.

• „Portret dzieci artysty” – 1879 – 149×209 cm

• „Widok Bebeku pod Konstantynopolem” – 1872. Olej na płótnie. 36,5 x 61 cm. 

•  „Karol Gustaw z Szymonem Starowolskim przed grobowcem Władysława Łokietka w katedrze na Wawelu”

B/ Artur Grottger (1837- 1867) – urodzony pod Lwowem, pochowany na Cmentarzu Łyczkowskim. Jego ojcem był Jan Grottger, uczestnika Powstania Listopadowego, nieślubny syn radcy sądu tarnowskiego Hilarego Siemianowskiego i francuskiej guwernantki – panny Grottger; matką była Chorwatką.

• „Spotkanie Jana III Sobieskiego z cesarzem Leopoldem I pod Schwechat” – 1859. Olej na płótnie. 101 x 157 cm.

W Lwowskiej Galerii Obrazów znajdowały się jeszcze trzy słynne obrazy naszego malarza. Dwa z nich zostały skradzione w 1992:  „Nokturn” – 1864. Olej, tektura. 47,2 x 60,7 cm. oraz  „Pojednanie” 1864. Olej na płótnie. 21,3 x 28,8 cm. Pozostał jeszcze –„Rekonesans” – 1862. Olej na płótnie. 39,5 x 49,7 cm.

 C/ Henryk Siemiradzki (1843-1902) – pochowany w Krypcie Zasłużonych na krakowskiej Skałce. Od lat bezpodstawnie przywłaszczany przez Rosjan, jak i przez Ukraińców.

• „Chrystus i Samarytanka” –   1890. Olej na płótnie. 106,5 x 184 cm. – Najpiękniejszy obraz lwowskiej galerii.

• „Za przykładem bogów” –  1899. Olej na płótnie. 75 x 120 cm.

• „Amor i Psyche”  – 1894. Olej na płótnie. 51 x 33,7 cm.

• „Nimfa” – 1869. Olej na płótnie. 153 x 156 cm.

• „U źródła” – 1898. Olej na płótnie. 76 x 110 cm.

 D/ Jacek Malczewski (1854-1922) – urodzony w Radomiu, pochowany w Krypcie Zasłużonych na krakowskiej Skałce.

• „Chrystus przed Piłatem” – 1910. Olej na tekturze. 65 x 80,5 cm.

• „Chrystus w Emaus” – 1909. Olej na płótnie. 95 x 76 cm.

• „Eloe” – 1909. Olej na płótnie. 205,5 x 129 cm.

 E/ Józef Brandt (1841-1915) – urodzony w Szczebrzeszynie, zmarł w Radomiu i tam został pochowany na miejscowym cmentarzu.

• „Modlitwa na stepie”  – 1893. Olej na płótnie. 151 x 303 cm.

Poza pięcioma największymi, na ścianach galerii znajdujemy utracone obrazy innych polskich mistrzów: Olgi Boznańskiej, Leona Wyczółkowskiego, Ferdynanda Ruszczyca, Henryka Rodakowskiego,  Juliusza Kossaka, Józefa Chełmońskiego, Wojciecha Gersona, Józefa Mehoffera (którego Ukraińcy uważają za swojego) oraz wielu wielu innych. Kilkadziesiąt bardzo dobrych reprodukcji dzieł utraconych znajduje się  książce „Lwów – dzieje miasta” autorstwa Ryszarda Jana Czarnowskiego (tekst) i Eugeniusza Wojdeckiego (fotografie), wydanej w tym roku sumptem Wydawnictwa Jedność.

Suplement: Poza pięcioma największymi ….

• Aleksandr Orłowski (1777 – 1832) – „Ułan na koniu”

Orłowski został uwieczniony przez Adama Mickiewicza na stronach „Pana Tadeusza” : „…Nasz malarz Orłowski …
  miał gust Soplicowski … trzeba wiedzieć, że to jest Sopliców choroba, że im oprócz Ojczyzny nic się nie podoba”.

• Juliusz Kossak – „Wierny towarzysz” – 1871. Olej na płótnie. 48,5 x 63,5 cm.

• Paweł Merwart (1855-1902) – „Potop” – 1887 – wprawdzie nie słyszałem o tym malarzu, jednak obraz mnie szczególnie zafascynował
  

Zdjęcia obrazów pochodzą z Wikipedii

I na koniec ciekawostka. W lwowskim Arsenale Miejskim znajduje się monumentalny obraz (10 x 5,15 m) „Bitwa pod Grunwaldem” autorstwa uczniów Jana Matejki – Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego. Powstał od w 1910 roku dla uczczenia 500 – lecia bitwy. W roku 1939 miasto Kraków wypożyczyło obraz miasto Lwów. Po zajęciu Lwowa przez sowietów, Miasto Lwów już go miastu Kraków nie zwróciło.