Będąc w Stambule natrafiliśmy na cztery obiekty związane z naszym krajem tzw. poloniki.
Obiekt Pierwszy. Muzeum Adama Mickiewicza – ul. Tatlı Badem 10
Adam Mickiewicz przybył do Konstantynopola jesienią 1855 roku. Przybył, aby wspomóc Michała Czajkowskiego przy tworzeniu Legionu Polskiego, który miał walczyć po stronie Turcji w Wojnie Krymskiej z odwiecznym naszym wrogiem – Rosją. Przybył tu po swoją nagłą i niespodziewaną śmierć.
Zamieszkuje w domu, w którym obecnie mieści się jego muzeum. W tym domu oddał swego ducha Bogu. Prześledźmy ostatnie chwile życia poety. 25 listopada (niedziela) czuje się jeszcze świetnie, zjadł z apetytem obiad złożony z kurczęcia i butelki bordeaux. Nocą poczuł się gorzej, był już cierpiący. Wstał około północy, aby napić się herbaty. Nad ranem 26 listopada (poniedziałek) wymiotuje. Wstaje ok. 08:00, aby wypić szklankę kawy z kajmakiem i zjeść małą kromkę chleba. Później pracuje (czyta i pisze listy). Ok. 11:00 poczuł się senny i poprosił wszystkich, aby go opuścili. Ok. 12:00 następuje atak, potężne bóle żołądka, pada na podłogę. Wezwano lekarza. Nie chciał już pić, ciało było zimne. Traci przytomność. Ok. 14:00 zjawia się lekarz. Odzyskuje na chwilę przytomność dzięki obłożeniu ciała kamionkami z ciepłą wodą. Przybywają kolejni lekarze, przybywa i ksiądz z ostatnim namaszczeniem. Nikt nie daje mu szansy na przeżycie. Wieczorem, zanim odda ducha, wypowiada swoje ostatnie słowa na ziemskim padole: „Powiedzcie moim dzieciom, niech się kochają… zawsze”. Zgasł, gdy zegar wskazywał 20:41.
Oficjalnie, jako przyczynę śmierci Mickiewicza podano cholerę, z tym że w tym czasie w Konstantynopolu nie było epidemii cholery. Bardzo uprawdopodobnia to hipotezę, że Adam został otruty arszenikiem. Kto i dlaczego otruł Mickiewicza? To pozostaje tajemnicą. Znowu mamy dwie hipotezy: albo ruskie, albo nasi.
Tablice pamiątkowe na fasadzie budynku muzeum.
I bardzo skromne zbiory. Na grafice Michał Czajkowski (ten z brodą). Po jego prawej stronie (a naszej lewej) Adam Mickiewicz (ten w konfederatce).
Popiersie Adama Mickiewicza.
Słynny obraz Walentego Wańkowicza „Mickiewicz na Judahu skale”. Ile to ja widziałem jego oryginałów. Przewodniczka po paryskim muzeum wieszcza, kustoszka z dworku w Nowogródku, jak i szatniarz z Muzeum Literatury na Starym Mieście twierdzą, że oryginał znajduje się właśnie u nich.
Jednomiesięczny grób Mickiewicza z Konstantynopola. W grudniu 1855 doczesne szczątki poety w potrójnej trumnie przewieziono do Paryża i złożono na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, by w roku 1890 przewieść je do Krakowa. Tam spoczęły na Wawelu w krypcie Wieszczów Narodowych – „bo królom był równy”.
Obiekt Drugi: Grobowiec Sułtanki Hürrem vel Roksolany vel Aleksandry Lisowskiej – cmentarz przy Meczecie Sulejmana Wielkiego.
Urodzona w Rohatyniu pod Lwowem, Aleksandra Lisowska – córka rusińskiego popa i poddana polskiego króla, została uprowadzona za młodu przez tatarów. Sprzedana w Konstantynopolu zasiliła harem sułtana Sulejmana Wielkiego. I tu nastąpiła jej błyskawiczna kariera od nałożnicy do pierwszej żony sułtana.
Roksolana, już jako cesarzowa Hürrem, umiera w roku 1558 i zostaje pochowana na cmentarzu przy meczecie jej męża – Meczecie Sulejmana Wielkiego.
Obiekt Trzeci: Yedikule – Twierdza Siedmiu Wież
Bizantyjska twierdza stanowiąca południowo – zachodni narożnik murów miejskich Konstantynopola. Turcy wykorzystywali ją jako skarbiec i więzienie. Byli w niej więzieni polscy dowódcy wzięci do niewoli po cecorskiej klęsce: hetman Stanisław Koniecpolski, który został wykupiony w roku 1623 i Samuel Korecki, który w roku 1622 został w tej twierdzy uduszony z rozkazu sułtana.
Obiekt Czwarty – Kościół św. Antoniego z Padwy – ul. Istiklal 171
Kościół znajduje się przy głównym deptaku miasta Istiklal. Łatwo można go przeoczyć, ponieważ do kościoła wchodzi się poprzez bramę.
Jest to największy kościół katolicki w Stambule. Wybudowany na początku XX wieku w stylu weneckiego neogotyku. W kościele co niedziela o godz: 11:00 odbywa się msza w języku polskim.
Przed kościołem pomnik Jana XXIII, który był w Stambule przez 10 lat nuncjuszem papieskim, zanim konklawe w 1958 roku nie wyniosło go do na tron piotrowy.
