W sobotę budzę się w Budzie. Po śniadaniu, w ramach porannej gimnastyki przekraczam Dunaj po Moście Łańcuchowym. Jestem w Peszcie. Udaję się do najbliżej stacji metra. Stacja ta jak i wagoniki nasuwają mi skojarzenia z czasami Franciszka Józefa. Linią M1 jest najstarszą linią metra na kontynencie europejskim. Jadę na Plac Bohaterów, aby właśnie tam rozpocząć drugi dzień eksploracji Budapesztu polskimi śladami, tym razem po Peszcie.

Pierwszy obiekt znajduje się w Parku Batorego. Aby tam dojechać, musimy poprzez Park Miejski (Varosliget) dojść do ulicy Hungária krt. Na Hungária krt. wsiadamy w tramwaj numer 1 i przejeżdżając dwa przystanki dojeżdżamy do Báthory István park, w którym ustawiony jest pomnik Stefana Batorego – księcia Siedmiogrodu i króla Polski.

Pomysł posadowienia w Budapeszcie pomnika Istvana narodził się w roku 1933 w setną rodzinę jego urodzin i był gotowy już w roku 1943. Z wiadomych nam względów w roku 1943, ani w latach następnych usadowienie tego pomnika nie było możliwe. Nastąpiło to dopiero w roku 1958. Postać Batorego wzorowana jest na jego postaci ze słynnego obrazu Jana Matejki „Batory pod Pskowem”.

Wsiadamy znowu w tramwaj nr 1 i jedziemy dalej w stronę Dunaju. Po trzech przystankach wysiadamy na Hős utca i pieszo zmierzamy do Bem József Általános Iskola, przy której znajduje się popiersie jej patrona.

Zostało ono ufundowane i odsłonięte przez w roku 2010 przez byłych węgierskich absolwentów polskiej Wojskowej Akademii Technicznej (WAT).

Wracamy do Hungária krt. i idąc dalej w kierunku Dunaju dochodzimy do Kőbányai útca. Tam wsiadamy w tramwaj 28A, który dowiezie nas do Parku Piotra Czajkowskiego. Jednak to nie Czajkowski jest celem naszej podróży, choć jakiś czas temu jeden z naszych ministrów kultury chciał go upolszczyć.

W Csajkovszkij park obok Czajkowskiego, Berlioza i Liszta znajduje się również popiersie naszego Fryderyka Szopena.

Zanim wrócimy na nasz szlak mała odskocznia. W sąsiedztwie znajduje się kościół pw. króla Świętego Władysława, a przed kościołem pomnik madziarskiego króla. Szent Laszlo urodził się i wychował w Krakowie na dworze księcia Kazimierza Odnowiciela. Jego matką była polska królewna, córka Mieszka II Lamberta i siostra Kazimierza Odnowiciela.

Tramwajem 28A wracamy na Hungária krt. Wysiadamy przez Parku Népliget, w którym znajduje się PPL (Pomnik Polskiego Legionisty). Pomnik został poświęcony Legionistom Piłsudskiego z lat 1914-1918, jak również i Legionistom Wysockiego z lat 1848-1849.

Ten monumentalny pomnik został odsłonięty w roku 1934. Na wysokim postumencie stoi polski legionista, który wyciągniętą szablą broni tulonej do siebie korony Świętego Stefana. Żołnierza swoim lewym skrzydłem osłania orzeł, polski orzeł.

W Parku Népliget znajduje się stacja metra linii M3. Przejeżdżamy jeden przystanek i wysiadamy na Nagyvárad tér. Stąd mamy jakieś 500 metrów do Sobieski János utca, gdzie na budynku numer 44 zawieszona jest tablica pamiątkowa patrona tej utcy.

Wracamy na stację metra M3. Przejeżdżamy kilka stacji do Kálvin tér. Wychodzimy na powierzchnie i wchodzimy na dziedziniec Węgierskiego Muzeum Narodowego. Z tyłu budynku znajduje się popiersie gen. Józefa Wysockiego odsłonięty w tym miejscu w roku 1976.

Na postumencie napis: „Ku pamięci Józefa Wysockiego 1809-1874
generała wojsk polskich, który w latach 1848/49 jako dowódca Legionu Polskiego walczył o wolność Węgier.”

Ponownie wracamy do metra linii M3, jeden przystanek i wychodzimy na Ferenciek tere. W bliskim oddaleniu widzimy kościół śródmiejski pw. NMP, a przed kościołem posągi naszych dwóch świętych władczyń pochodzenia węgierskiego: Kingi i Jadwigi. Kinga dała nam sól, a Jadwiga uniwersytet.

Święta Jadwiga Andegaweńska , królowa Polski, żona Władysława Jagiełły.

Święta Kinga, księżna krakowska, żona Bolesława Wstydliwego.

Pod kościołem wsiadamy w tramwaj numer 2 i jadąc wzdłuż Dunaju dojeżdżamy do Mostu Łańcuchowego. Przechodzimy Széchenyi István tér i wchodzimy w Akadémia utca, gdzie na budynku numer 1 znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona generałowi Józefowi Bemowi.

Wykonana z brązu płaskorzeźba przedstawiająca dowódcę Armii Siedmiogrodzkiej została umieszczona na fasadzie tego budynku w roku 1927. W roku 2000 nad płaskorzeźbą dodano tablicę: „Pamięci generała Józefa Bema w 150 rocznicę jego śmierci. W tym domu mieszkał nasz wieki rodak w dniach 9-27 XI 1848 roku”.

Na końcu Akadémia utca znajduje się Kossuth Lajos tér, gdzie na budynku Ministerstwa Rolnictwa kolejne dwie tablice polskich uczestników Powstania Węgierskiego 1848-1849. Mieczysław Woroniecki i Kazimierz Konrad Rulikowski za udział w powstaniu zapłacili najwyższą cenę.

Spod Ministerstwa Rolnictwa wyruszamy do ostatniego punkt naszego programu. Przy głównej ulicy Pesztu Andrássy útca od końca XIX wieku stoi neorenesansowy budynek Węgierskie Opery Narodowej. Na tralkowej balustradzie najwyższej (trzeciej) kondygnacji ustawiono posągi 16 najsłynniejszych twórców opery, a wśród nich i naszego Stanisława Moniuszkę – patrona Dworca Centralnego w Warszawie.

W tym roku, a jest to rok 2019, gdy z błogosławieństwa UNESCO świętujemy 200 – lecie urodzin kompozytora, figura Moniuszki została odnowiona.

A na koniec tradycyjnie bibliografia.